W kontekście bezpieczeństwa technicznego i obowiązków nałożonych na użytkowników urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, pojęcie resursu zyskuje coraz większe znaczenie. To właśnie od jego prawidłowego wyznaczenia zależy dalsza eksploatacja wielu maszyn, w tym m.in. suwnic, żurawi czy wózków widłowych. Dla wielu przedsiębiorców jest to nie tylko wymóg formalny, ale także kwestia odpowiedzialności prawnej i bezpieczeństwa pracowników.
Czym jest resurs UDT?
Resurs to projektowany okres użytkowania urządzenia technicznego, wyrażony w latach i/lub liczbie cykli pracy, po którym należy przeprowadzić przegląd specjalny lub wycofać urządzenie z eksploatacji.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 roku w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, każdy użytkownik urządzenia podlegającego UDT ma obowiązek wyznaczenia resursu oraz monitorowanie jego zużycia.
W praktyce oznacza to konieczność prowadzenia ewidencji czasu pracy urządzenia oraz jego obciążenia, by na jej podstawie ocenić, czy możliwa jest dalsza eksploatacja bez zagrożenia bezpieczeństwa.
Kiedy należy wyznaczyć resurs urządzenia?
Resurs UDT powinien zostać określony dla każdego urządzenia podlegającego dozorowi technicznemu, bez względu na to, czy jest ono nowe, czy używane. Obowiązek ten spoczywa na użytkowniku urządzenia.
W przypadku urządzeń już eksploatowanych, wyznaczenia resursu należy dokonać niezwłocznie, jeśli nie został on wcześniej określony. Po osiągnięciu wartości granicznych (czasu lub liczby cykli), wymagane jest przeprowadzenie przeglądu specjalnego.
Jak poprawnie obliczyć resurs?
Obliczenie resursu opiera się na analizie:
- projektowanego okresu eksploatacji (np. 20 lat),
- projektowanej liczby cykli pracy (np. 2 mln cykli),
- danych rzeczywistych dotyczących pracy urządzenia (czasy, liczba cykli, obciążenia),
- stanu technicznego (na podstawie przeglądów i dokumentacji).
Dane wejściowe można uzyskać z dokumentacji Techniczno-Ruchowej (DTR), zapisów w dziennikach pracy, systemów monitoringu urządzeń lub szacunkowych analiz eksploatacyjnych.
Przykład: Jeśli wózek widłowy ma projektowany okres żywotności na 20 lat i 2 mln cykli pracy, a w ciągu 10 lat wykonał 1,5 mln cykli, oznacza to zużycie 75% resursu. Po osiągnięciu 2 mln cykli należy wykonać przegląd specjalny lub przeprowadzić inne działania oceniające możliwość dalszego bezpiecznego użytkowania.
Co się dzieje po przekroczeniu resursu?
Po osiągnięciu granicznej wartości resursu dalsza eksploatacja urządzenia może być możliwa tylko i wyłącznie po przeprowadzeniu specjalnego przeglądu, w trakcie którego ocenia się stan techniczny kluczowych elementów konstrukcyjnych.
Przegląd specjalny może wykonywać wyłącznie:
- producent,
- jednostka oceniająca zgodność,
- uprawniona firma serwisowa,
- rzeczoznawca UDT.
Na podstawie wyników przeglądu możliwe jest przedłużenie resursu, jego ponowne wyznaczenie lub wycofanie urządzenia z eksploatacji.
Dlaczego kontrola resursu jest istotna?
Regularne monitorowanie resursu pozwala uniknąć sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa, a także zapewnia zgodność z przepisami prawa. Niezastosowanie się do wymogu może skutkować wstrzymaniem eksploatacji urządzenia przez UDT, odpowiedzialnością prawną w przypadku wypadku oraz wzrostem kosztów związanych z naprawami lub wymianą urządzeń.
Wyznaczanie i kontrola resursu są zatem nie tylko kwestią formalną, ale również elementem zarządzania bezpieczeństwem w firmie.
Sprawdź dostępne kursy UDT w naszym ośrodku!