W wielu zakładach przemysłowych, magazynach czy firmach transportowych można zauważyć specjalne oznaczenia na urządzeniach technicznych – mowa tu o naklejkach UDT. Choć wydają się niepozorne, dla wielu są utożsamiane z dopuszczeniem urządzenia do eksploatacji. Ale czy faktycznie są obowiązkowe? Jaką mają moc prawną? I co grozi za ich brak? Wyjaśniamy to poniżej, odwołując się do obowiązujących przepisów prawa.
Czym są urządzenia podlegające UDT?
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. 2012 poz. 1468), dozorowi technicznemu podlegają urządzenia, których eksploatacja może stanowić zagrożenie dla życia, zdrowia lub środowiska. Urząd Dozoru Technicznego sprawuje nad nimi kontrolę w formie dozoru pełnego, ograniczonego lub uproszczonego.
Aby urządzenie mogło być w sposób legalny użytkowane, musi uzyskać pozytywną decyzję administracyjną UDT o dopuszczeniu do eksploatacji. Brak takiej decyzji oznacza zakaz użytkowania urządzenia.
Sprawdź dostępne kursy UDT w naszym ośrodku – https://kursyalfa.pl/kursy-urzadzen-udt/
Co to jest naklejka UDT i jak wygląda?
Naklejka UDT to wizualna forma oznaczenia urządzenia, stosowana przez inspektorów Urzędu Dozoru Technicznego po przeprowadzonym badaniu technicznym. Umieszczana jest w widocznym miejscu urządzenia i zawiera dane jak:
- data ważności decyzji o dopuszczeniu do eksploatacji,
- termin kolejnego badania technicznego.
Od 2014 roku stosuje się nowy wzór naklejek, który zastąpił wcześniejsze, sześciokątne oznaczenia. W praktyce spotykane są głównie w kolorze zielonym (pozytywna decyzja) i czerwonym (zakaz użytkowania).
Czy naklejka UDT na urządzeniu jest obowiązkowa?
Odpowiedź brzmi: nie, naklejka UDT nie jest obowiązkowa i nie ma mocy prawnej. Zgodnie z przepisami, jedynym dokumentem legalizującym eksploatację urządzenia technicznego jest pozytywna decyzja administracyjna wydana przez UDT. Naklejka jest jedynie pomocniczą formą oznaczenia, która może ułatwić identyfikację ważności dopuszczenia podczas kontroli czy codziennego użytkowania urządzenia.
Brak naklejki UDT nie oznacza braku dopuszczenia do eksploatacji, o ile operator dysponuje aktualną decyzją administracyjną UDT.
Co grozi za brak decyzji UDT lub naruszenie przepisów?
Choć brak naklejki sam w sobie nie jest karany, to użytkowanie urządzenia bez ważnej decyzji o dopuszczeniu do eksploatacji podlega poważnym sankcjom na gruncie prawa.
Zgodnie z Ustawą z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. 2022 poz. 2627):
- Art. 63 ust. 1 – Kto eksploatuje urządzenie techniczne bez decyzji zezwalającej na jego użytkowanie, podlega karze grzywny lub karze pozbawienia wolności.
- Art. 64 – Kto utrudnia czynności organów dozoru technicznego lub nie zgłasza wypadku/awarii urządzenia, również może zostać ukarany grzywną.
- Dodatkowo, niedozwolone są samodzielne modyfikacje urządzeń bez zgłoszenia i nadzoru UDT – grozi za to odpowiedzialność karna.
Dlaczego stosuje się naklejki UDT?
Mimo że naklejki UDT nie są obowiązkowe i nie mają mocy prawnej, w praktyce pełnią ważną funkcję użytkową. Pomagają w szybkim rozpoznaniu, czy urządzenie posiada aktualną decyzję o dopuszczeniu do eksploatacji, co ma znaczenie zwłaszcza w codziennej pracy, gdzie nie zawsze jest czas na przeglądanie dokumentacji.
Stanowią także czytelną formę komunikacji pomiędzy pracownikami, kierownikami, a służbami BHP, co zmniejsza ryzyko przypadkowego użycia sprzętu po terminie ważności badania technicznego. Z perspektywy audytów czy kontroli zewnętrznych, obecność naklejki może świadczyć o wysokim poziomie dbałości o bezpieczeństwo techniczne i przejrzystość wewnętrznych procedur. Choć formalnie nie jest wymagana, w wielu zakładach traktowana jest jako standard dobrej praktyki.